การสอนเขียนในสหรัฐอเมริกา

           บทความนี้สรุปความมาจากบทความของ Wikipedia ( 2010 ) เรื่อง Teaching Writing in the United States ซึ่งกล่าวถึงประวัติของการสอนเขียนในสหรัฐอเมริกาที่ก้าวหน้ามาเป็นลำดับ  จากแนวคิดในการสอนหลายประการ  ดังนี้

           ความเป็นมา
           
              การเขียนคือ วิธีการที่เราใช้ในการเก็บ/รวมความคิดที่สำคัญต่อเรา  นับตั้งแต่ยุคอียิปต์โบราณจนถึงปัจจุบัน  ในโรงเรียนเราใช้การเขียนไม่เฉพาะการบันทึกความคิดเท่านั้น  แต่ยังเป็นการใช้การเขียนเพื่อทำความกระจ่างในความคิดและสังเคราะห์ความคิดอีกด้วย  จากการวิจัยเกี่ยวกับประสิทธิผลของโรงเรียน  ได้ค้นพบว่าการเขียนและผลสัมฤทธิ์ในวิชาต่างๆมีความสัมพันธ์กันอย่างน่าสนใจ  ถือเป็นหัวใจสำคัญของทางเลือกเกี่ยวกับการจัดทำหลักสูตรที่ครูต้องเลือก

การสอนเขียนในระยะแรก
         
           การสอนเขียนในระยะแรกเน้นเฉพาะกฎเกณฑ์ทางภาษาเป็นสำคัญ  ได้แก่ การคัดลายมือ  ไวยกรณ์  การเขียนเว้นวรรคตอนและการสะกดคำ  การประเมินผลงานเขียนของนักเรียน  อยู่ที่ความแม่นยำในกฏเกณฑ์ทางภาษาและความถูกต้องของเนื้อหามากกว่ารูปแบบการเขียนและความคิดสร้างสรรค์  การเรียนการสอนเขียนจึงถูกกำหนดอยูในกรอบแคบๆ  จึงง่ายต่อการกำหนดทักษะที่ครูจะฝึกแก่นักเรียน

                                  การสอนกระบวนการเขียน 
                                  ( Writing process approach )
          
                 การวิจัยการสอนเขียนในยุค ค.ศ.1970 เริ่มหันมาเน้นกระบวนการแทนที่จะเน้นเพียงผลงานเขียน  การสอนกระบวนการเขียนมาจากความคิดที่ว่า  การเขียนเป็นงานที่สลับซับซ้อนและเป็นงานของแต่ละบุคคล  ที่สามารถอธิบายได้ด้วยขั้นต่างๆของการเขียนที่กลับไปกลับมาได้  ได้แก่ การเตรียมการก่อนเขียน การเขียน การแก้ไข และการปรับปรุง  ซึ่งสามารถจัดทำเป็นตัวแบบและนำมาสอนนักเรียนได้  ทั้งช่วยให้ครูวิเคราะห์ถึงปัญหาในการเขียนของนักเรียน การจัดการเรียนการสอนและการสนับสนุนนักเรียนให้เขียนได้อย่างเหมาะสม  แนวคิดเกี่ยวกับการสอนกระบวนการเขียนช่วยให้นักเรียนเข้าใจได้ว่านักเขียนจริงๆปฏิบัติงานอย่างไร  ช่วยให้ตัวแบบที่หลากหลายและให้ข้อมูลย้อนกลับเพื่อแก้ไขงานเขียน  นักเรียนจะได้รับการส่งเสริมให้เลือกหัวข้อเรื่องด้วยตนเอง ตั้งจุดประสงค์ในการเขียนเอง  และเป็นการเขียนที่มีผู้อ่านจริง  แนวคิดดังกล่าวนี้เป็นที่ยอมรับกันทั่วสหรัฐอเมริกา

            การเขียนทุกวิชาทั้งหลักสูตร
            ( Writing across the curriculum )
                         
                       ในยุค ค.ศ. 1980 และ 1990 มีแนวคิดใหม่ในการสอนเขียนเกิดขึ้น  ด้วยครูตระหนักว่าการสอนเขียนให้ได้ผลดีนั้น  งานเขียนขึ้นกับจุดประสงค์และผู้อ่านที่เฉพาะเจาะจง  จึงจำเป็นที่ต้องมีการเขียนทั้งหลักสูตร  และมีความคิดว่าครูทุกคนต้องสอนเขียน  ไม่ใช่หน้าที่เฉพาะของครูที่สอนภาษาเท่านั้น  แนวคิดนี้ลดการแบ่งแยกระหว่างภาษาและความรู้ในเนื้อหาวิชา  และเน้นการเชื่อมโยงระหว่างการเขียนกับการพัฒนาความคิด  นักเรียนจะได้รับการสอนให้เขียนรูปแบบที่หลากหลาย  มีจุดประสงค์การเขียนและสาขาวิชาเฉพาะเจาะจง  การเขียนทั้งหลักสูตรจะเน้นหลักสำคัญ 2 ประการคือ การเขียนเพื่อการเรียนรู้ ( Writing to learn ) ซึ่งเป็นการเขียนที่นำทางให้นักเรียนเข้าใจความคิดรวบยอดได้อย่างลึกซึ้ง  และการเขียนในสาขาวิชา  ซึ่งเป็นการสอนทักษะและกฎเกณฑ์ที่จำเป็นต่อการเขียนบรรยายในวิชานั้นๆ

               การเขียนเพื่อความเข้าใจ 
               ( Writing for understanding )


                    การเขียนเพื่อความเข้าใจเป็นแนวคิดในยุคศตวรรษที่ 21 โดยปรับมาจากหลักการของการออกแบบย้อนกลับ ( Backward design ) มาสู่การสอนนักเรียนให้เขียนได้อย่างมีประสิทธิผล  แนวคิดนี้เกิดจากการ     ตระหนัว่านักเรียนส่วนใหญ่ต้องการวิธีการสอนที่ชัดเจนทั้งความรู้และโครงสร้างที่เขาต้องนำไปใช้สร้างความหมายในการเขียน  การอธิบายและการให้ตัวแบบจึงเป็นหลักการสำคัญของการสอนเขียน  กล่าวโดยสรุปการสอนเขียนตามแนวคิดนี้มี หลักสำคัญ 3 ประการคือ การออกแบบย้อนกลับ  ความเข้าใจและการสอนทางตรง  นักเรียนจะได้รับรู้ถึงจุดเน้น  การเรียนการสอนที่เฉพาะเจาะจงและการฝึกปฏิบัติในเรื่องต่อไปนี้
                1.  พัฒนาความรู้ และความเข้าใจในสิ่งที่ช่วยในการพูดและการเขียนที่ชัดเจน
                2.  ระบุจุดเน้นที่เหมาะสม เพื่อเป็นแนวทางในการสังเคราะห์ความรู้และความเข้าใจ
                3.  เลือกโครงสร้างที่จะนำเสนอความรู้และความเข้าใจได้อย่างชัดเจน
                4.  ระมัดระวังเกี่ยวกับกฎเกณฑ์ทางภาษา

   การสอนเขียนในค.ศ.2009 ถึงปัจจุบัน
  
                      คณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการเขียนของสหรัฐอเมริกา  ได้เสนอความคิดที่ต้องการให้มีการสอนที่ทำให้นักเรียนทุกคนเขียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ  เขียนให้ชัดเจนและเขียนอย่างใช้ความคิด  ในปัจจุบันหลายองค์กรพยายามกำหนดมาตรฐานกลางในการสอนภาษาอังกฤษขึ้นใหม่  ซึ่งจะมีผลต่อหลักสูตรการสอนเขียนและการปฏิบัติในทศวรรษหน้า

           *** หมายเหตุ***  
                       
                          ผู้เรียบเรียงนำเสนอบทความนี้เพื่อชี้ให้เห็นว่า  ประเทศสหรัฐอเมริกาที่ถือว่าเจริญก้าวหน้าทมีพัฒนาการสอนเขียนอย่างเป็นขั้นตอน  และมีการเพิ่มมาตรฐานในการสอนมากขึ้นเป็นลำดับ  เพื่อให้ผู้อ่านได้ย้อนคิดทบทวนว่าการสอนเขียนของไทยได้ก้าวจากจุดใดไปยังจุดใดชัดเจนหรือไม่ ( ทั้งนี้ไม่จำเป็นต้องมีแนวทางเช่นเขา) เราได้ก้าวไปข้างหน้าบ้างหรือไม่

ออกกำลังทุกวัน  ร่างกายแข็งแรง  เพื่อคิดสร้างสรรค์สิ่งดีงามแก่เด็กไทยทุกคน 
 นะคะ

หลักการสำคัญในการสร้างแผนภาพเพื่อพัฒนางานเขียน

          การสร้างแผนภาพหรือการออกแบบแผนภาพเพื่อพัฒนางานเขียน เป็นการสร้างสรรค์อย่างหนึ่งที่ครูผู้สอนจะต้องแนะนำผู้เรียนให้ใช้ความรู้ ความเข้าใจในโครงสร้างของรูปแบบการเขียนโดยใช้งานศิลปะมาช่วย  โดยการวาดภาพประกอบหรือคิดทำแผนภาพต่างๆให้น่าสนใจและมีความเหมาะสมกับจุดประสงค์ในการเขียนนั้นๆ  ครูผู้สอนต้องมีการร่วมคิดร่วมทำ ร่วมกันแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ระหว่างครูกับนักเรียน และระหว่างนักเรียนกับนักเรียน ในขั้นตอนการวางแผนงานเขียน  โดยเฉพาะในกระบวนการเขียนจะทำให้ผู้เรียนนำแผนภาพไปพัฒนางานเขียนได้ดียิ่งขึ้น

                 ขั้นตอนการสร้างแผนภาพ

           ๑. กำหนดชื่อเรื่องหรือข้อความหลักหรือความคิดรวบยอดซึ่งเป็นคำสำคัญของหัวเรื่องที่จะเขียน

           ๒. ระดมสมองเกี่ยวกับชื่อเรื่องหรือความคิดหลักหรือความคิดรวบยอด  ที่เกี่ยวกับคำสำคัญนั้นๆ แล้วจดบันทึกไว้

           ๓. นำคำ วลี หรือข้อความที่จดบันทึกมาจัดกลุ่มให้มีความสัมพันธ์กัน  จัดเป็นหัวข้อย่อยและเรียงลำดับกลุ่มคำ วลี หรือข้อความนั้นๆ

          ๔. นำคำ วลี หรือข้อความที่เป็นจุดเน้นให้ล้อมกรอบโดยรูปเรขาคณิต หรือวาดภาพประกอบให้เด่นชัดขึ้น
          ๕. ออกแบบแผนภาพโดยวางชื่อเรื่องวางไว้กลางหน้ากระดาษ  แล้ววางชื่อ กลุ่มคำ(หัวข้อย่อย) รอบชื่อเรื่อง  นำคำที่สนับสนุนวางรอบกลุ่มคำแรก  แล้วใช้เส้นโยงกลุ่มคำให้เห็นความสัมพันธ์  เส้นโยงอาจใช้สีหรือภาพ/ภาพลายเส้นประกอบกลุ่มคำ  เพื่อเป็นการอธิบายไปในตัว

                                                       วิธีการสอนการใช้เขียนแผนภาพ

          การสอนให้นักเรียนสามารถสร้างและใช้แผนภาพมีหลักการสำคัญดังนี้ ( Ellis and Howard 2007) 

          ๑. ครูอภิปรายกับนักเรียนถึงเรื่องแผนภาพว่าคืออะไร และใช้ประโยชน์อย่างไร

          ๒. ครูแสดงให้นักเรียนเห็นตัวอย่างของแผนภาพ และสิ่งที่ไม่ใช่แผนภาพ

          ๓. ครูใช้แผนภาพที่สมบูรณ์ในการสอน  หรือให้นักเรียนเติมแผนภาพให้สมบูรณ์ในขณะที่เรียน

          ๔. ครูให้นักเรียนเติมช่องว่างของแผนภาพ  โดยใช้เครื่องฉายที่ขยายแผนภาพบนจอ เพื่อเป็นการทำร่วมกันระหว่างครูกับนักเรียน

          ๕. ครูให้แผนภาพที่เกือบสมบูรณ์แก่นักเรียน โดยครูกับนักเรียนช่วยกันเติมแผนภาพให้สมบูรณ์ หรือครูให้นักเรียนทำเป็นกลุ่มและรายบุคคล

          ๖. ครูให้แผนภาพที่มีช่องว่าง  แล้วให้กลุ่มนักเรียนหรือนักเรียนเป็นรายบุคคลเติมแผนภาพให้สมบูรณ์

          ๗. ครูให้นักเรียนออกแบบและสร้างแผนภาพด้วยตนเอง  อาจทำเป็นกลุ่มเล็กหรือรายบุคคล

          ๘. ครูสอนบทเรียนสั้นๆ หรือประเด็นเรื่องต่างๆของกลุ่มสาระการเรียนรู้  แล้วให้นักเรียนแต่ละกลุ่มหรือรายบุคคลนำเสนอแผนภาพ  และอธิบายต่อหน้าชั้นเรียนให้ทราบว่าทำไมจึงเลือกแผนภาพนั้นในการวางแผนการเขียน

                การทำแผนภาพช่วยในการพัฒนางานเขียน  โดยเฉพาะในระดับประถมศึกษา

การใช้แผนภาพเป็นการวิเคราะห์หัวข้อเรื่องและหัวข้อย่อยออกมาเป็นภาพ  เพื่อนำไปสู่  การเขียนและการคิด  ทำให้เขียนเรื่องหรือสรุปเรื่องได้อย่างครบถ้วนและมีเหตุผล 

                เนื่องจากแผนภาพมีหลายรูปแบบ  ก่อนที่ครูจะให้นักเรียนเลือกใช้แผนภาพตามรูปแบบการเขียนใดๆ  ครูจะต้องศึกษาและให้นักเรียนรู้ว่าการเขียนรูปแบบใด/เนื้อหาหรือข้อมูลใดเหมาะสมกับแผนภาพใด  แล้วจึงนำแผนภาพตามลักษณะของโครงเรื่องนั้นไปใช้ในการพัฒนางานเขียนต่อไป

การเริ่มต้นสอนการใช้แผนภาพเพื่อพัฒนางานเขียนสำหรับนักเรียนระดับประถมศึกษา  เป็นการเริ่มต้นของการจัดระเบียบความคิด ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นต่อการเขียนตามรูปแบบ  ในหลักสูตรแกนกลางสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

สวัสดีปีใหม่...๒๕๕๕

         ส.ค.ส. ๒๕๕๕...............สวัสดีปีใหม
                       คิดใหม่......คิดดี

                       ใจใหม่.......ใจดี

                      สติใหม่......สติดี

                      วันใหม่......วันดี

        ทุกๆวันของปี....เป็นวันที่คิดดีๆ
               เป็นวันที่มีใจดีๆ
              เป็นวันที่มีสติดีๆ

           เพราะทุกวันเป็นวันดี

           
           มังกรน้อมอำนวยพร

          

      สุขสโมสรเกษมศรี

          

      ให้ครูไทยทั่วปฐพี

           

      รักษ์สอนศิษย์เป็นคนดี  

การใช้แผนภาพ ในการพัฒนางานเขียน ตอนที่ 1 : ความหมายและประโยชน์ของแผนภาพ

          ความหมายของแผนภาพ ( Graphic Organizers )
          แผนภาพ ( Graphic Organizers )  คือ การใช้แผนภาพแสดงเพื่ออธิบายความสัมพันธ์ระหว่างข้อเท็จจริง คำ หรือความคิดในภารกิจแห่งการเรียนรู้ บางครั้งก็เรียกว่า แผนที่ความรู้ ( Knowledge maps )  แผนที่มโนทัศน์ ( Concept maps ) แผนที่เรื่อง ( Story maps ) แผนภาพความคิด ( Cognitive maps ) หรือแผนผัง   มโนทัศน์ ( Concept diagrams )( Hall and Strangman 2004 )  หรือในอีกความหมายหนึ่ง  แผนภาพคือวิธีการใช้ภาพสร้างองค์ความรู้และเรียบเรียงสารสนเทศ  ช่วยย่นย่อสารสนเทศที่มีอยู่มากมาย และดูประหนึ่งไม่สัมพันธ์กัน  ให้เป็นโครงสร้างที่อ่านง่าย  ทำให้สิ่งที่ซับซ้อนง่ายต่อการเข้าใจ ( Enchanted Learning 2010 )

              ประโยชน์ของแผนภาพ

         แผนภาพเป็นเครื่องมือที่มีคุณค่าต่อการเรียนการสอน  เพราะแผนภาพทำให้นักเรียนเข้าใจอย่างถ่องแท้ในหัวเรื่องที่เรียน  โดยการที่นักเรียนใช้แผนภาพในการแสดงลำดับความสำคัญของสารสนเทศ  จัดประเภทความคิด และมุ่งความสนใจไปยังความสัมพันธ์ระหว่างสารสนเทศกับความคิด  แผนภาพช่วยเรียบเรียงความคิดและมโนทัศน์เป็นภาพ  ทำให้สารสนเทศที่มีมากมายจากนามธรรมเป็นรูปธรรม ( Hartman 2002 ) แผนภาพช่วยใน     การจัดทำโครงสร้างงานเขียน   มีประโยชน์ต่อการทำความเข้าใจในการอ่าน  เป็นเครื่องมือในการเรียนทุกวิชาและทุกระดับ    ใช้ในการตัดสินใจ  การวางแผนงานวิจัย  และการระดมสมอง ( Ross 2010 ; Wik Ed 2010 )

              แผนภาพสามารถใช้ได้ทั้งก่อน ระหว่าง และหลังการเรียนการสอน  ครูและนักเรียนสามารถใช้แผนภาพได้ในลักษณะต่อไปนี้

             
                         ในด้านของครู...... ใช้แผนภาพได้ดังนี้
                                           
                1. แสดงและอธิบายข้อความ
                2. ใช้บันทึกกลวิธีการคิดในการเรียนการสอนเนื้อหาวิชาต่างๆ
                3. ช่วยนักเรียนในการเรียบเรียงความคิดในการเขียน
                4. ช่วยนักเรียนวิเคราะห์  สังเคราะห์ สารสนเทศต่างๆ
                5. ช่วยนักเรียนเรียงความคิดก่อนการเขียน
                6. ช่วยครูเตรียมตนเองในการสอนสารสนเทศใหม่ๆ

                  ในด้านของนักเรียน..... ใช้แผนภาพดังนี้

      1. วางโครงสร้างในการจดบันทึกสารสนเทศที่สำคัญ
      2. ช่วยสร้างความคิด
      3. ช่วยนำทางการอ่าน
      4. เรียบเรียงความคิดในขั้นเตรียมการก่อนเขียนในกระบวนการเขียน
      5. ช่วยในการเลือกและวางลำดับโครงสร้างใหม่ และเก็บสารสนเทศไว้
                                    6. สร้างสรรค์แผนภาพที่จะช่วยให้เข้าใจและอธิบายได้
                                    7. เชื่อมโยงความคิดและมโนทัศน์ต่างๆ
                                    8. ช่วยเน้นความสนใจต่อสิ่งสำคัญที่สุด
                                    9. สรุปความจากสิ่งที่ตนได้เรียนรู้ และเชื่อมโยงสิ่งที่เรียนรู้กับสิ่งที่รู้แล้ว

              แผนภาพใช้เป็นเครื่องมือการเรียนการสอนที่ได้ผลดีในทุกระดับชั้นจนถึงระดับมหาวิทยาลัย  แต่ที่ใช้ได้ดีมากที่สุดคือระดับประถมศึกษา  ใช้ได้ผลดีทุกขั้นตอนของการเรียนการสอน  ทั้งก่อนและหลังการเรียนการสอน  แต่ถ้าใช้ในการอ่าน  ควรใช้หลังการอ่านจะทำให้ผู้เรียนมีผลการเรียนรู้ดีกว่า ( Hall and Strangman 2004 ) จากการวิจัยพบว่า ใช้ได้ดีในการอ่านและการเขียน และพบประสิทธิภาพของการใช้แผนภาพกับการเรียนการสอนภาษาทั้งการอ่านและการเขียน วิชาวิทยาศาสตร์  สังคมศึกษาและคณิตศาสตร์ ( Wik Ed 2010 )

ตอนต่อไปจะนำเสนอ"หลักการสำคัญในการสร้างแผนภาพ " นะครับ

การสอนคัดลายมือ

          การคัดลายมือเป็นทักษะการรับรู้ที่ซับซ้อน ขึ้นกับความเจริญเติบโตทางร่างกาย การรับรู้และเข้าใจผ่านประสาทสัมผัสและการสอนของครู  ปัญหาการเขียน/การคัดลายมือมักถูกมองข้าม และเข้าใจผิดว่าเด็กไม่อยากคัดลายมือเพราะขี้เกียจ  แท้จริงแล้วในทางตรงกันข้ามเด็กลังเลที่จะผลิตงานเขียนและเป็นสิ่งหนึ่งที่เด็กไม่ชอบทำที่โรงเรียน  เพราะถูกสั่งให้เขียนอย่างเรียบร้อย ในที่นี้จะขอเสนอความคิดและข้อสังเกตแก่ครูภาษาไทยเพื่อทบทวนความคิดและหลักการสำคัญอันจะนำไปสู่การสอนคัดลายมือ ดังนี้

         การฝึกทักษะการคัดลายมือรวมถึงการฝึกทักษะการมอง  ในขณะที่เด็กคัดลายมือเด็กต้องใช้กล้ามเนื้อมือและการประสานสัมพันธ์การเคลื่อนไหวทางร่างการและความคิดในขณะคัดลายมือ
       
         การฝึกทักษะการมอง / สังเกตสิ่งต่างๆรอบตัว เช่น สิ่งของเครื่องใช้ในห้องเรียน  ธรรมชาติ  ภาพการ์ตูน หรือรูปร่าง-รูปทรงของผัก ผลไม้ จะช่วยให้เด็กรับรู้ทางสายตาในการแยกแยะระหว่างรูปร่าง รูปทรงต่างๆ แล้วตีความสิ่งที่มองเห็น เมื่อเด็กคุ้นเคยกับสิ่งต่างๆที่เป็นของจริงและรู้สิ่งต่างๆที่เป็นสัญลักษณ์แล้ว  เด็กจะตัดสินใจเลือกปฏิบัติการเขียนตามรูปร่าง/รูปทรงนั้นๆ และเข้าใจว่าเหตุใดจึงต้องคัดลายมือตัวอักษร

          ความสามารถในการจัดเก็บหน่วยความจำและการดึงข้อมูลจากการจำตัวอักษร และรูปแบบคำ มีความสัมพันธ์ต่อการคัดลายมือ เพราะการให้เด็กคัดลายมือคำหรือประโยคที่ยากและไม่มีความสัมพันธ์ต่อการใช้ของเด็ก จะทำให้การคัดลายมือไม่มีความหมายและไม่เสริมต่อการเรียนรู้คำ/การเรียนรู้ทางภาษา

          การสอนให้เด็กจับดินสอหรือปากกาอย่างสมดุล  จะช่วยให้เด็กใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วกลางในการเคลื่อนไหวขณะเขียน ช่วยให้เขียนได้อย่างคล่องแคล่ว

         เด็กที่เกลียดการคัดลายมือ/การเขียน   บางส่วนเป็นเด็กที่มีปัญหาการรับรู้และมีปัญหาในการอ่าน      เด็กกลุ่มนี้จะมีความยากลำบากในการจำตัวอักษรและจดจำคำ  เด็กบางคนไม่สามารถแยกแยะด้วยสายตาว่าตัวอักษรที่เขาคัดนั้นคือตัวอะไร  ครูสามารถช่วยเด็กกลุ่มนี้โดย

         1. การใช้แถบอักษร ( ก-ฮ ) วางไว้ที่มุมโต๊ะ  ในขณะที่เด็กคัดลายมือหรือเขียน  จะได้มองเห็นลักษณะอักษรและจดจำตัวอักษรนั้นได้

         2. การเพิ่มหรือลดเวลาการคัดลายมือ  รวมทั้งจำนวนชุดคำที่เขียน โดยการมอบหมายให้เด็กคัดลายมือตามความสามารถและลำดับคำที่ง่ายไปยาก

       
3. การฝึกพูดและอ่านออกเสียงควบคู่กับการคัดลายมือ

4. การฝึกเขียนบนวัสดุต่างๆแทนกระดาษ เช่น กระดานดำ หรือการสำเนาตัวอักษรเฉพาะบางตัวที่เป็นปัญหาให้เด็กฝึกเป็นรายบุคคล โดยการเล่นเกมจับคู่อักษรหรือเกมทายพยัญชนะไทย

          5. การกวาดสายตาจากซ้ายไปขวา และจากบนลงล่าง  มีสำคัญในการฝึกคัดลายมือหรือการเขียนตของเด็ก เพราะเป็นลักษณะเฉพาะของการอ่านและเขียนของภาษาไทย

          6. สำหรับเด็กระดับปฐมวัยหรือชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ครูหรือผู้ปกครองควรสนับสนุนให้เด็กใช้สีเทียนหรือดินสอสีในการเขียนรูปร่างต่างๆอย่างอิสระ  ก่อนจะเริ่มเขียนอักษร  รวมทั้งการเล่นกับตัวอักษรเพื่อให้คุ้นเคยและสามารถแยกแยะความเหมือนความต่างของตัวอักษรได้

           7. ควรใช้เส้นบรรทัด 5 เส้น หรือเส้นบรรทัดที่มีเส้นประในการฝึกคัดลายมือ โดยมีตัวอย่างการเขียนอักษรตามลำดับการเขียน  ให้เด็กได้ฝึกลากเส้นตามอย่างที่ถูกต้อง

           8. ครูหรือผู้ปกครองควรติดตามการฝึกคัดลายมือของเด็กว่ามีพัฒนาการอย่างไร เพื่อช่วยเหลือเด็กเป็นรายบุคคล  รวมทั้งการที่เด็กถนัดมือขวา-ซ้ายต่างกัน ไม่ควรบังคับเด็ก

            9. การสื่อสาร พูดคุยกับเด็กใหเด็กรู้ความก้าวหน้าของตนเองจะสร้างแรงจูงใจให้เด็กรู้สึกประสบความสำเร็จ  และเห็นความสำคัญของการคัดลายมือ  หากเด็กสนใจอยากฝึกเพิ่มเติม ก็ควรหาชุดคำ เรื่องที่คัดสรรให้เด็กฝึกเพิ่มเติมที่โรงเรียนหรือบ้าน

              การคัดลายมือมีรูปแบบการเขียนหลายแบบ  เช่น

ตัวอักษรแบบ
กระทรวงศึกษาธิการ

ตัวอักษรแบบอาลักษณ์

พบกันในครั้งต่อไป
ในเรื่องการใช้แผนภาพในการพัฒนาการเขียนนะครับ

ครูที่มีความสามารถสูง

            เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว(ระหว่างวันที่ 16-20 สิงหาคม 2554) ผู้เขียนมีโอกาสไปร่วมประชุมปฏิบัติการการจัดการความรู้ ของสพฐ. ซึ่งจัดที่โรงแรมริเวอร์ไซต์ กรุงเทพฯ ผู้ร่วมประชุมมีทั้งผู้บริหารสถานศึกษา ครูภาษาไทย ครูคณิตศาสตร์ และครูที่จัดกิจกรรมบูรณาการเศรษฐกิจพอเพียง ตลอดการประชุมดังกล่าวผู้เขียนได้เรียนรู้ถึงวิธีการจัดการความรู้ผ่านกระบวนการเขียนเล่าประสบการณ์ การสนทนากลุ่มและการแลกเปลี่ยนกิจกรรมที่ได้ปฏิบัติแล้วและมีผลการปฏิบัติดี  ที่สำคัญคือได้เรียนรู้วิธีการทำงานของเพื่อนครูภาษาไทยทั้ง 38 คน ในเวลา 4 วันเป็นวันที่มีความหมาย ทำให้ผู้เขียนทบทวนความคิดและประมวลความหมายของ "ครูที่มีคุณภาพ:ครูที่มีความสามารถสูง"จากการประชุมและจากความคิดของนักวิชาการ ดังนี้

           Steve Peha (2010) ให้มุมมองถึงลักษณะ7ประการที่ครูพึงปฏิบัติอยู่เสมอแล้วจะเป็นครูที่มีคุณภาพ/มีความสามารถสูง ซึ่งมีมุมมองแตกต่างจากสิ่งที่เราคุ้นเคย และมีความสอดคล้องกับคุณลักษณะของครูภาษาไทย ที่ผู้เขียนได้พบในการประชุม  ดังนี้

        1.กระทำกับสิ่งที่มีอยู่ไม่ใช่กระทำกับสิ่งที่ขาดหายไป  โรงเรียนหรือครูมักจะวัดผลนักเรียนเพื่อที่จะพิจารณาจุดด้อย แล้วแยกนักเรียนออกไปอยู่กับกลุ่มด้อย จากนั้นก็พยายาม "เติมเต็มช่องว่าง"ของความสามารถของนักเรียน ด้วยการจัดการเรียนการสอนของครู ราวกับว่านักเรียนเป็นกระดานชนวนที่ว่างเปล่าสำหรับเขียน หรือเป็นภาชนะที่ว่างเปล่าสำหรับเติมเต็มสิ่งใดๆลงไป  แต่จากการวิจัยเกี่ยวกับสมองและสามัญสำนึกบอกให้เราทราบว่า นักเรียนเรียนได้ดีกว่าถ้าครูสอนจากพื้นฐานที่เขารู้อยู่แล้ว(สิ่งที่เขามีอยู่) ไม่ใช่สอนจากสิ่งที่เขาไม่รู้(สิ่งที่เขาไม่มี)

      2. จัดการวัดและประเมินผลเพื่อความเข้าใจตัวนักเรียน ไม่ใช่เพื่อการตัดสินดีหรือเลว ครูควรมีมุ่งหมายที่จะรู้จักนักเรียนอย่างชัดเจนและสมบูรณ์ในฐานะมนุษย์โดยภาพรวมทั้งหมด มากกว่าที่จะคำนึงถึงเกรดหรือคะแนน 


     3. แสวงหาตัวแบบไม่ใช่แก้ไข  การแก้ไขนักเรียนโดยการให้คะแนนผลงานและการทดสอบ ไม่ได้ช่วยให้นักเรียนเรียนรู้ แต่กลับสูญเสียเวลาและไม่ใช่หนทางที่ได้ประโยชน์ การแก้ไขเป็นการบอกถึงความผิด  ไม่ช่วยให้นักเรียนเรียนรู้ในจุดที่ต้องการ แต่นักเรียนจะเรียนรู้ได้ดีที่สุดจากตัวแบบและแก้ไขด้วยตนเอง

     4. จัดหาเครื่องมือให้ไม่ใช่ให้กฎเกณฑ์  โดยมากการสอนเป็นการให้กฎเกณฑ์ ให้นักเรียนทำสิ่งนั้นไม่ทำสิ่งนี้ เป็นการเพิ่มกฎเกณฑ์ แต่ลดศักยภาพของนักเรียนในการบริหารจัดการตนเอง ซึ่งเป็นความสามารถพื้นฐานที่เราหวังจะให้เด็กมีก่อนที่เขาจะจบการศึกษาไปจากโรงเรียน

     5. คำนึงถึงกระบวนการไม่ใช่ผลงาน นักเรียนไม่ว่าวัยใด ความสามารถระดับใด จะมีความก้าวหน้าได้ดีถ้าเราให้คำแนะนำเกี่ยวกับกระบวนการเรียนรู้ มากกว่าคำแนะนำเกี่ยวกับผลงาน  การให้คุณค่าในเรื่อง "นักเรียนเรียนรู้อย่างไร" เพิ่มเติมจากเรื่อง "นักเรียนเรียนรู้อะไร" เป็นการคำนึงถึงนักเรียนแต่ละบุคคล และให้พื้นฐานแก่เขาสำหรับการเรียนรู้ตลอดชีวิต

     6. ควบคุมกิจกรรมไม่ใช่ควบคุมนักเรียน  นักเรียนต้องการโครงสร้างการเรียนการสอน โดยเฉพาะตอนเริ่มต้น  แต่โครงสร้างนั้นต้องไม่กำหนดว่านักเรียนต้องทำอะไรและทำอย่างไร เพราะนักเรียนต้องการทางเลือกในการเรียนรู้และการแก้ปัญหา ถ้านักเรียนไม่ได้เลือกจะทำให้เขาขาดความรู้สึกความเป็นเจ้าของ และถ้่าไม่มีความรู้สึกเป็นเจ้าของ จะทำให้นักเรียนมีแรงจูงใจน้อยที่จะทำให้ดีที่สุด

     7. ยกย่องชมเชยความพยายามไม่ใช่ผลงาน  นักเรียนต้องการการยกย่องชมเชยจากครู ซึ่งจะทำให่เขาเต็มใจทำในสิ่งนั้น ครูจึงควรยกย่องชมเชยความพยายามแทนผลงาน เพราะนักเรียนทุกคนไม่ได้ประสบความสำเร็จในงานที่เขาพยายามทำ  โดยเฉพาะงานใหม่ๆ แต่ถ้าเมื่อใดที่นักเรียนมีความพยายามทำงานนั้นๆ เขาย่อมมีโอกาสเรียนรู้และปรับปรุงตนเอง

        ขอขอบคุณ อ.ดุจดาว เจ้าของโครงการ ครูภาษาไทยทั้ง 38 คนและศึกษานิเทศก์กัลยาณมิตรทั้ง 3 คน(ศน.ประไพพิศ  ศน.สิรี และ ศน.ชโลบล) ที่ร่วมถอดประสบการณ์การจัดการความรู้ของครูภาษาไทย ที่ทำให้เกิดบทความนี้ค่ะ